Βιογραφικό

Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΑΤΗΝΙΩΤΗΣ είναι καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ. Από το 2002 έως το 2021 υπήρξε καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ίδιου πανεπιστημίου. Είναι, επίσης, σύμβουλος-καθηγητής στο πρόγραμμα σπουδών Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και μέλος της Ακαδημαϊκής Επιτροπής Εποπτείας του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Επικοινωνία της Επιστήμης» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πτυχιούχος του Φυσικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών (1990).
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (M.Sc.) από το Πρόγραμμα Φιλοσοφίας και Ιστορίας της Επιστήμης και της Τεχνολογίας του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (1997).
Διδάκτορας του τμήματος Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τίτλος διδακτορικής διατριβής: Απόπειρες διαμόρφωσης επιστημονικού λόγου στον ελληνικό χώρο του 18ου αιώνα. Αρχές της φυσικής φιλοσοφίας στο έργο του Ευγένιου Βούλγαρη και του Νικηφόρου Θεοτόκη (2001).

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ
Ιστορία των επιστημών στον ευρωπαϊκό χώρο του 17ου και 18ου αιώνα.
Επιστημονικός λόγος και πολιτισμικό πλαίσιο.
Η οικειοποίηση της φυσικής φιλοσοφίας του 18ου αιώνα από τους λογίους της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Ψηφιακές Σπουδές.

ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ

1996-97: Υποτροφία του ιδρύματος Ryoichi Sasakawa Young Leaders Fellowship Fund (Sylff) για τις ανθρωπιστικές επιστήμες.

2001-2002: Postdoctoral Fellow στο Dibner Institute for the History of Science and Technology στο Cambridge της Μασαχουσέτης. Αντικείμενο έρευνας: «Η φυσική φιλοσοφία του 18ου αιώνα και οι διαδικασίες ενσωμάτωσής της σε ποικίλα πολιτισμικά περιβάλλοντα στην κεντρική Ευρώπη και τα Βαλκάνια».

Σεπτέμβριος 2007-Φεβρουάριος 2008: Visiting Scholar στο Max Planck Institute for the History of Science στο Βερολίνο. Αντικείμενο έρευνας: «Μια νέα θεώρηση των σχέσεων κέντρου-περιφέρειας: Η ελληνική επιστήμη του 18ου αιώνα». Η έρευνα αποτέλεσε μέρος του προγράμματος «The Globalization of Knowledge and its Consequences» που συντονίζεται από το Max Planck Institute και το Freie Universität του Βερολίνου.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

Προπτυχιακά Μαθήματα
Επιστημονική Επανάσταση
Ιστορία Φυσικών Επιστημών
Εισαγωγή στην Ιστοριογραφία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας
Ελληνική Επιστήμη στους Νεότερους Χρόνους
Ιστορία των Επιστημών και των Τεχνικών στους Νεότερους Χρόνους (18ος-20ός αιώνας)
Εργαστήριο Ψηφιακών Σπουδών στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες

Μεταπτυχιακά Μαθήματα και Σεμινάρια
Θεωρία της Επιστήμης
Επιστήμες και Διαφωτισμός
Επιστήμες και Τεχνολογία στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια
Νευτωνισμός
Ιστορία της Επιστήμης, 18ος-20ός αιώνας
Ψηφιακές Σπουδές

Μαθήματα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη (κύκλος σπουδών: Ευρωπαϊκός Πολιτισμός)

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Μηχανισμοί μετακένωσης των επιστημονικών ιδεών στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ού αιώνα. Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διάρκεια του προγράμματος: Ιανουάριος 1996 — Δεκέμβριος 1997.

Καταγραφή και αποτίμηση Ιστορικού Βιομηχανικού Εξοπλισμού. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών και Υπουργείο Βιομηχανίας. Διάρκεια του προγράμματος: Δεκέμβριος 1995 — Σεπτέμβριος 1996.

Ελληνομνήμων. Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης. Στόχος του προγράμματος ήταν ο εντοπισμός, η μικροφωτογράφιση, η ψηφιοποίηση και η δημιουργία ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης με όλα τα έντυπα και χειρόγραφα βιβλία που γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα από το 1600 μέχρι το 1821 και αναφέρονται στις Φυσικές επιστήμες, τα Μαθηματικά και τη Φιλοσοφία.

Ανθέμιον. Υλοποιήθηκε από συνεργασία ερευνητικών φορέων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Στόχος του προγράμματος ήταν ο εντοπισμός, η φωτογράφηση και η ψηφιοποίηση των τεκμηρίων που αφορούν τη ζωή των ελληνικών κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης. Το σύνολο του υλικού καταχωρήθηκε σε βάση δεδομένων και είναι διαθέσιμο για περαιτέρω ερευνητική αξιοποίηση. Διάρκεια του προγράμματος: Ιανουάριος 1996 — Ιούλιος 1998.

Ανθεμούσα: Ολοκληρωμένο σύστημα ψηφιοποίησης και ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης ιστορικών τεκμηρίων εικόνας και ήχου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Το πρόγραμμα αποτελεί συνέχεια του ερευνητικού έργου Ανθέμιον και περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της συλλογής υλικού στον ελληνικό χώρο, καθώς και την τελική ηλεκτρονική επεξεργασία και ταξινόμηση του συνόλου των τεκμηρίων στη βάση δεδομένων. Διάρκεια του προγράμματος: Ιανουάριος 1998 — Αύγουστος 2000.

Κάτοπτρον Ελληνικής Φιλοσοφίας και Επιστήμης: Πληροφορικό σύστημα για την ενοποίηση, τη διαχείριση και την πρόσβαση στο ελληνικό ιστορικό υλικό για την φιλοσοφία, τις επιστήμες και την εκπαίδευση για το διάστημα 1453-1821. Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία ενός ενοποιημένου πληροφορικού συστήματος για η οργάνωση των ιστορικών πληροφοριών και του πρωτογενούς υλικού που αφορούν την ελληνική φιλοσοφία και τις επιστήμες των νεότερων χρόνων· επίσης η ηλεκτρονική αποδελτίωση (OCR) των τεκμηρίων και η δημιουργία του πρώτου ιστορικού λεξικού, που θα καταγράφει την εμφάνιση και τη μορφοποίηση της επιστημονικής και φιλοσοφικής ορολογίας στην ελληνική γλώσσα. Διάρκεια του προγράμματος: Σεπτέμβριος 2003 — Φεβρουάριος 2006.

Ιστορικό Ευρετήριο Ελληνικών Επιστημονικών Όρων. Στόχος της μελέτης είναι η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και της ερευνητικής εμπειρίας που αποκτήθηκε στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων Ελληνομνήμων και Κάτοπτρον, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ευρετήριο, το οποίο θα περιλαμβάνει τους επιστημονικούς όρους που απαντούν στα ελληνικά επιστημονικά και φιλοσοφικά βιβλία του 17ου και του 18ου αιώνα. Η έμφαση στην παρούσα έρευνα δίνεται στη δημιουργία ειδικού λογισμικού που θα επιτρέψει την αυτοματοποίηση της αναζήτησης στο σώμα των ψηφιοποιημένων εγχειριδίων και τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων που θα περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις εμφάνισης των εξεταζόμενων όρων. Διάρκεια του προγράμματος: Ιανουάριος 2008 — Δεκέμβριος 2008.

Δίκτυα Γνώσης στην Περιφέρεια της Ευρώπης. Στόχος του προγράμματος είναι να μελετήσει τη διακίνηση της επιστημονικής γνώσης κατά μήκος των δικτύων γνώσης, εστιάζοντας στο ρόλο που έπαιξαν οι τοπικοί πολιτισμικοί και πνευματικοί παράγοντες στο μετασχηματισμό και την αφομοίωση αυτής της γνώσης στην περιφέρεια της Ευρώπης. Το χρονικό εύρος της μελέτης καλύπτει την περίοδο από το 17ο μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα και ο χώρος στον οποίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση είναι οι χώρες της νότιας Ευρώπης. Διάρκεια του προγράμματος: Φεβρουάριος 2005 — Φεβρουάριος 2011.

Χαρτογραφώντας τον Διαφωτισμό: Τα πνευματικά δίκτυα και η διαμόρφωση της γνώσης στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Στόχος τους προγράμματος είναι η ανάπτυξη ενός φιλικού προς τον χρήστη ιστότοπου διαδραστικών και δυναμικών ιστορικών χαρτών, οι οποίοι θα απεικονίζουν τα διανοητικά και γεωγραφικά δίκτυα που αναπτύχθηκαν τον 17ο και 18ο αιώνα από τους ελληνόφωνους λόγιους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τους Πορτογάλους estrangeirados, τους Ισπανούς pensionados και τους Σκανδιναβούς λόγιους. Μέσω του συνδυασμού της ψηφιακής χαρτογραφίας με τις νεότερες ιστοριογραφικές θεωρήσεις του Διαφωτισμού, το πρόγραμμα επιχειρεί να εξερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους τα δίκτυα της ευρωπαϊκής περιφέρειας συνέβαλαν στην παραγωγή και την εδραίωση νέας γνώσης την περίοδο του Διαφωτισμού. Διάρκεια του προγράμματος: Ιανουάριος 2017 — Δεκέμβριος 2017.

Διαχρονίες. Μελέτη της αντίληψης της χρονικότητας σε ψηφιακά περιβάλλοντα: Στόχος της έρευνας ήταν η μελέτη της αντίληψης που διαμορφώνουν για τον χρόνο άτομα τα οποία εκτίθενται συστηματικά σε ψηφιακά περιβάλλοντα (ψηφιακά παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Μελετήθηκαν έφηβοι μεταξύ 13 και 16 ετών μέσω συνεντεύξεων, workshops και συμμετοχικής παρατήρησης. Η έρευνα εστίασε ιδιαίτερα στη σύμφυση φυσικού-ψηφιακού χώρου και στις νέες μορφές εμπειρίας που αναδύονται από αυτή. Διάρκεια του προγράμματος: Απρίλιος 2020 — Οκτώβριος 2021.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ

Βιβλία

  • Μανώλης Πατηνιώτης, Στοιχεία Φυσικής Φιλοσοφίας: Ο ελληνικός επιστημονικός στοχασμός τον 17ο και 18ο αιώνα, Gutenberg, Αθήνα 2013.
  • Sergio Sismondo, Εισαγωγή στις Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας, μετάφραση Βαρβάρα Σπυροπούλου, επιμέλεια Μανώλης Πατηνιώτης, Liberal Books, Αθήνα 2016. Τίτλος πρωτοτύπου: An introduction to Science and Technology Studies, Wiley-Blackwell, Chichester, West Sussex 2010 (δεύτερη έκδοση).
  • Μανώλης Πατηνιώτης (επιμ.), Εισαγωγή στις Ψηφιακές Σπουδές, Ροπή, Θεσσαλονίκη 2020.

Ερευνητικές δημοσιεύσεις

  • Κώστας Γαβρόγλου, Μανώλης Πατηνιώτης, «Η ρήξη που δεν έγινε: Επιστήμες και αρχαία ελληνική σκέψη στον ελλαδικό χώρο κατά το 18ο αιώνα», Σύγχρονα Θέματα, Δεκέμβριος 1997, 64: 88-92.
  • Dimitris Dialetis, Kostas Gavroglu, Manolis Patiniotis, «Sciences in the Greek Speaking Regions during the 17th and 18th Centuries. The process of appropriation and the dynamics of reception and resistance», στο Kostas Gavroglu (επιμ.), The Sciences in the European Periphery During the Enlightenment, Kluwer Academic Publishers [σειρά Archimedes], Dordrecht 1999, 41-71.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Όταν ο Ευγένιος Βούλγαρης προλογίζει τον Θεόφιλο Κορυδαλλέα», Νεύσις,1999, 8: 171-174.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Βιβλία γεωγραφίας στον ελλαδικό χώρο κατά την προεπαναστατική περίοδο», Γεωγραφίες 2001, 1: 120-126.
  • Kostas Gavroglu and Manolis Patiniotis, «Patterns of Appropriation in the Greek Intellectual Life of the 18th Century: Α Case Study on The Notion of Time», στο  Abhay Ashtekar, Robert Cohen, Don Howard, Jürgen Renn, Sahotra Sarkar, Abner Shimony (επιμ.), Revisiting the Foundations of Relativistic Physics: Festschrift in Honor of John Stachel, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 2003, 569-591.
  • Manolis Patiniotis, «Scientific Travels of the Greek Scholars in the 18th Century», στο Ana Simões, Ana Carneiro, Maria Paula Diogo (επιμ.), Travels of Learning. A Geography of Science in Europe, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 2003, 49-77.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Ανατέμνοντας την αιωνιότητα: Η έννοια του χρόνου στη φυσική φιλοσοφία του Ευγένιου Βούλγαρη», Δευκαλίων 2004, 22: 95- 125.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Εκλεκτικές συγγένειες: Ευγένιος Βούλγαρης και Θεόφιλος Κορυδαλέας», Δελτίο Αναγνωστικής Εταιρείας Κερκύρας 2004, 26: 27-78.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Οι Pestifarae Questiones του Κυρίλλου Λουκάρεως και η ανάδυση του κορυδαλικού προγράμματος» στα πρακτικά του συνεδρίου Βυζάντιο-Βενετία-Νεότερος Ελληνισμός. Μια περιπλάνηση στον Κόσμο της Ελληνικής Επιστημονικής Σκέψης (επιμέλεια Γ. Ν. Βλαχάκης, Θ. Νικολαΐδης), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2004, 211-244.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Με αφορμή μια άτοπη συνάντηση: Προς την οικοδόμηση ενός ιστοριογραφικού προγράμματος στην ιστορία της επιστήμης», στα πρακτικά της Ι’ Επιστημονικής συνάντησης του Τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης με θέμα Τα άφθονα σχήματα του παρελθόντος. Ζητήσεις της πολιτισμικής ιστορίας και της θεωρίας της λογοτεχνίας, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2004, 349-360.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Τεκμήρια από τη ζωή των ελληνικών κοινοτήτων της Πόλης: Το αρχείο της Μεγάλης Σχολής», στα πρακτικά του Επιστημονικού Συμποσίου Η Μεγάλη του Γένους Σχολή: Ιστορία και Προσφορά, Εταιρεία Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής, Αθήνα 2004, 301-321.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Αρίσταρχος και Κοπέρνικος: Η ιστορία μιας υποσημείωσης» στο Α. Σφοίνη (επιμ.), Καλοκαιρινές Σαμιακές Συναντήσεις, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου – Ίδρυμα Κ. και Μ. Ζημάλη, Αθήνα 2004, 13-25.
  • Manolis Patiniotis, «Textbooks at the Crossroads: Scientific and philosophical textbooks in 18th century Greek education», Science and Education 2006, 15: 801-822.
  • José Ramón Bertomeu-Sánchez, Antonio García-Belmar, Anders Lundgren, & Manolis Patiniotis, Scientific and Technological Textbooks in the European Peripher. Εισαγωγή και επιμέλεια αφιερώματος στο περιοδικό Science and Education 2006, 15. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει τα ακόλουθα κείμενα:

Antonio Garcia-Belmar, José Ramón Bertomeu-Sánchez, Anders Lundgren, & Manolis Patiniotis, «Introduction: Scientific and Technological Textbooks in the European Periphery», σελ. 657-665.
Bernadette Bensaude Vincent, «Textbooks on the Map of Science Studies», σελ. 667-670.
Ana Carneiro, Maria Paula Diogo, & Ana Simões, «Communicating the New Chemistry in 18th Century Portugal: Seabra’s Elementos de Chimica», σελ. 671-692.
José Ramón Bertomeu-Sánchez & Antonio Garcia-Belmar, «Pedro Gutiérrez Bueno’s Textbooks: Audiences, Teaching Practices and the Chemical Revolution», σελ. 693-712.
Raffaella Seligardi, «Views of Chemistry and Chemical Theories: A Comparison between Two University Textbooks in the Bolognese Context at the Beginning of the 19th Century», σελ. 713-737.
Anja Skaar Jacobsen, «Propagating Dynamical Science in the Periphery of German Naturphilosophie: H. C. Ørsted’s Textbooks and Didactics», σελ. 739-760.
Anders Lundgren, «The Transfer of Chemical Knowledge: The Case of Chemical Technology and its Textbooks», σελ. 761-778.
Gábor Palló, «Encyclopedia as Textbook», σελ. 779-799.
Manolis Patiniotis, «Textbooks at the Crossroads: Scientific and Philosophical Textbooks in 18th Century Greek Education», σελ. 801-822.
Georgia Petrou, «Translation Studies and the History of Science: The Greek Textbooks of the 18th Century», σελ. 823-840.
Irina Gouzevitch, «The Editorial Policy as a Mirror of Petrine Reforms : Textbooks and Their Translators in Early 18th Century Russia», σελ. 841-862.
Kathryn M. Olesko, «Science Pedagogy as a Category of Historical Analysis: Past, Present, and Future», σελ. 863-880.

  • Μανώλης Πατηνιώτης, Έθνος, επιστήμη, ταυτότητες. Η ιστοριογραφία της επιστήμης στην περιφέρεια της Ευρώπης. Εισαγωγή και επιμέλεια αφιερώματος στο περιοδικό Νεύσις 2006, 15. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει τα ακόλουθα κείμενα:

Μανώλης Πατηνιώτης, «Έθνος, επιστήμη, ταυτότητες. Η ιστοριογραφία της επιστήμης στην περιφέρεια της Ευρώπης», σελ. 3-16.
Ana Simões, Ana Carneiro, Maria Paula Diogo, «Η ιστοριογραφία της επιστήμης στην Πορτογαλία μέσα από τη μελέτη τεσσάρων πηγών του 20ού αιώνα», μετάφραση Α. Σπανάκη, σελ. 17-39.
Berna Kılınç, «Η Ιστορία της Επιστήμης ως Πολιτιστικό Πρόγραμμα», μετάφραση Μ. Πατηνιώτης, σελ. 40-49.
Agustí Nieto-Galan, «Η ιστορία της επιστήμης στην Ισπανία. Το αυτοκρατορικό παρελθόν, οι περιφέρειες και η συγκρότηση του σύγχρονου κράτους», μετάφραση Μ. Πατηνιώτης, σελ. 50-74.
Ernst Homburg, «Όρια και ακροατήρια των εθνικών ιστοριών της επιστήμης. Σκέψεις με αφορμή την ιστορία της επιστήμης και της τεχνολογίας στην Ολλανδία», μετάφραση Α. Σπανάκη, σελ. 75-109.

  • Manolis Patiniotis, «Periphery reassessed: Eugenios Voulgaris converses with Isaac Newton», British Journal for the History of Science 2007, 40: 471-490.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Ευσεβής επιστήμη: Ο Νεύτωνας στην Ορθόδοξη Ανατολή του 18ου αιώνα» στα πρακτικά της συνάντησης Ορθοδοξία, Έθνος και Ιδεολογία, Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 2007, 63-81.
  • Kostas Gavroglu, Manolis Patiniotis, Faidra Papanelopoulou, Ana Simões, Ana Carneiro, Maria Paula Diogo, José Ramón Bertomeu-Sánchez, Antonio García-Belmar, Agustí Nieto-Galan, «Science and Technology in the European Periphery: Some historiographical reflections», History of Science 2008, xlvi: 153-175.
  • Manolis Patiniotis, «Origins of the Historiography of Modern Greek science», Nuncius 2008, 23: 265-289.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, Βαρβάρα Σπυροπούλου, «“Της εντελεχούς μελέτης το μοχθηρόν και επίπονον”. Ο μεταφραστής Ευγένιος Βούλγαρης» στα πρακτικά του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Ευγένιος Βούλγαρης (επιμέλεια Ε. Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη), Ιόνιο Πανεπιστήμιο-Εκδόσεις Κανάκη, Αθήνα 2009, 347-366.
  • Manolis Patiniotis, «Eclecticism and Appropriation of the New Scientific Methods by the Greek-speaking Scholars in the Ottoman Empire» στο Feza Günergun, Dhruv Raina (επιμ.), Science between Europe and Asia: Historical Studies on the Transmission, Adoption and Adaptation of Knowledge, Springer, Dordrecht-Heidelberg-London-New York 2011, 193-206.
  • Manolis Patiniotis and Kostas Gavroglu, «The Sciences in Europe: Transmitting centers and the appropriating peripheries» στο Jürgen Renn (επιμ.), The Globalization of Knowledge in History, Max Planck Research Library for the History and Development of Knowledge, Studies 1, Berlin 2012 (Edition Open Access), 321-343.
  • Manolis Patiniotis, «Between the local and the global: History of science in the European periphery meets post-colonial studies», Centaurus 2013, 55: 361–384.
  • Manolis Patiniotis, «The Burden of Translation: Eugenios Voulgaris and the circulation of knowledge in eighteenth-century Europe», Journal of History of Science and Technology 2013, 8: 48-68.
  • Pedro M. P. Raposo, Ana Simões, Manolis Patiniotis and José Ramón Bertomeu-Sánchez, «Moving Localities and Creative Circulation: Travels as Knowledge Production in 18th-Century Europe», Centaurus 2014, 56: 167–188.
  • Manolis Patiniotis, «Neo-Hellenic Enlightenment: In search of a European identity» στο Theodore Arabatzis, Jürgen Renn and Ana Simões (επιμ.), Relocating the History of Science: Essays in Honor of Kostas Gavroglu, Boston Studies in the Philosophy and History of Science, Springer, Cham-Heidelberg-New York-Dordrecht-London 2015, 117-130.
  • Manolis Patiniotis and Pedro M. P. Raposo, «Beyond Fixed Geographies: Moving Localities and the Making of Knowledge», Technology and Culture 2016, 57: 930-939.
  • Manolis Patiniotis and Sakis Gekas, «Greek Travelers in Eastern Europe at the end of the 18th Century: Shifting identities and the production of knowledge across borders», Diasporas: Circulations, Migrations, Histoire 2017, 29: 17-32.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Επιστήμη και εκπαίδευση: Μια ιστορική επισκόπηση» στα πρακτικά του 9ου συνεδρίου Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών (επιμέλεια Δ. Πετάκος, Κ. Στεφανίδου), Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης ΕΚΠΑ, Αθήνα 2017, 17-23.
  • Manolis Patiniotis, «Greece, Europe, and the making of the Enlightenment in the Periphery» στο Marja Jalava, Stefan Nygård, Johan Strang (επιμ.), Decentering European Intellectual Space, Brill, Leiden-Boston 2018, 221-242.
  • Manolis Patiniotis and Kostas Gavroglu, «The Reception of Newtonianism in the Greek-speaking regions in the eighteenth century» στο Helmut Pulte and Scott Mandelbrote (επιμ.), The Reception of Isaac Newton in Europe, Bloomsbury, London-Oxford-New York 2019, τ. Ι, 201-216 και 273-276.
  • Manolis Patiniotis, «Shaping Newtonianism: The intersection of knowledge claims in eighteenth-century Greek intellectual life» στο Johannes Feichtinger, Anil Bhatti and Cornelia Hülmbauer (επιμ.), How to Write the Global History of Knowledge-Making: Interaction, Circulation and the Transgression of Cultural Difference, Springer, Cham, Switzerland 2020, 129-148.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Στην Κωνσταντινούπολη ψαρεύοντας άθλιο ροζ» στο Μανώλης Πατηνιώτης (επιμ.), Εισαγωγή στις Ψηφιακές Σπουδές, Ροπή, Θεσσαλονίκη 2020, 7-17.
  • Βασιλική Λαλιώτη & Μανώλης Πατηνιώτης, «Ψηφιακή δυνητικότητα και η νοσταλγία του παραδείσου» στο Δέσποινα Καταπότη (επιμ.), Black Mirror. Ο Μαύρος Καθρέφτης της Ψηφιακότητας, Καστανιώτης, Αθήνα 2022, 351-366.
  • Petros Petridis, Elias Stouraitis, Manolis Patiniotis, «Many times: The perception of temporality in digital environments», Entanglements; experiments in multimodal ethnography 2022, 5(1/2): 35-49.

Λήμματα σε Λεξικά και Εγκυκλοπαίδειες

  • «Ρήγας Βελεστινλής» (1998), «Ευγένιος Βούλγαρης» (2001 με τη Β. Σπυροπούλου), «Νικηφόρος Θεοτόκης» (2001): Βιογραφικές καταχωρίσεις στην ψηφιακή βιβλιοθήκη Ελληνομνήμων.
  • «Boltzmann, Ludwig» (2003): Βιογραφική καταχώριση στο Oxford Companion to the History of Modern Science (επιμέλεια J.L. Heilbron), Oxford University Press, Oxford-New York, σελ. 105-106.
  • «Newtonianism» (2005): στο New Dictionary of the History of Ideas (επιμέλεια Maryanne Horowitz), Charles Scribner’s Sons, Detroit, τόμ. 4, σελ. 1632-1638.

Βιβλιοκρισίες, βιβλιοπαρουσιάσεις και άρθρα στον Tύπο

  • Κριτική επισκόπηση του τόμου Celina A. Lértora Mendoza, Efthymios Nicolaïdis and Jan Vandersmissen (editors), The Spread of the Scientific Revolution in the European Periphery, Latin America and East Asia. Proceedings of the XXth International Congress of History of Science (Liège, 20-26 July 1997), volume V. Turnhout, Belgium: Brepols Publishers, 2000. Annals of Science, 60 (2003), 455-458.
  • «Νέες τάσεις στην ιστοριογραφία της επιστήμης», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Αναγνώσεις», 29.1.2006. Προδημοσίευση από το θεματικό αφιέρωμα του περιοδικού Νεύσις με τίτλο «Έθνος, επιστήμη, ταυτότητες: Η ιστοριογραφία της επιστήμης στην περιφέρεια της Ευρώπης».
  • «Στο μυαλό του Αϊνστάιν», εφημερίδα Το Βήμα, ένθετο «Βιβλία», 2.7.2006. Παρουσίαση του βιβλίου των Θ. Αραμπατζή, Κ. Γαβρόγλου (επιμ.), Ο Αϊνστάιν και η Σχετικότητα: Ιστορικές Μελέτες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2006.
  • Κριτική επισκόπηση του τόμου Ekmeleddin Ihsanoğlu, Science, Technology and Learning in the Ottoman Empire. Western influence, local institutions, and the transfer of knowledge, Aldershot, Hampshire: Ashgate, Variorum Collected Studies Series, 2004. Nuncius, 21 (2006), 435-436.
  • «Ήταν όντως σκοτεινός ο Μεσαίωνας;», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Αναγνώσεις», 21.1.2008. Παρουσίαση του βιβλίου του Pierre Duhem, Σώζειν τα Φαινόμενα, (εισαγωγή, μετάφραση, επιμέλεια Δημήτρης Διαλέτης, Γιάννης Χριστιανίδης), Νεφέλη, Αθήνα 2007.
  • «Κάπνισμα και Διαφωτισμός», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Αναγνώσεις», 3.4.2011. Με αφορμή το βιβλίο του Isaiah Berlin, Το στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας, (μτφρ. Γ. Μερτίκας, επιμ. Γ. Λυκιαρδόπουλος), Κριτική, Αθήνα 2004.
  • Κριτική επισκόπηση του τόμου Avner ben-Zaken, Cross-Cultural Scientific Exchanges in the Eastern Mediterranean, 1560-1660, Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2010. ICON: The Journal of the International Committee for the History of Technology, 18 (2012), 235-237.
  • «Κώστας Γαβρόγλου. Η επιστήμη, η ιστορία, η αριστερά: Η αμφισβήτηση της στερεοτυπικής εικόνας του Διαφωτισμού», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Αναγνώσεις», 21.12.2014.
  • «Μπέικον, η καρκινογόνος απόλαυση; Ο καπιταλισμός βλάπτει σοβαρά την υγεία», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Ενθέματα», 15.11.2015.
  • «Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: το επείγον και το σημαντικό», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Ενθέματα», 6.12.2015.
  • «Η δυναμική του παρόντος: σκέψεις για το πρόγραμμα σπουδών του ΕΑΠ» , εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Ενθέματα», 10.1.2016.
  • «Μια άλλη επιστημονική εκπαίδευση είναι δυνατή», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Ενθέματα», 8.5.2016
  • Κριτική επισκόπηση του τόμου Βασίλης Α. Μπογιατζής, Μετέωρος Μοντερνισμός: Τεχνολογία, ιδεολογία της επιστήμης και πολιτική στην Ελλάδα του μεσοπολέμου (1922-1940), Αθήνα: Ευρασία, 2012. Historein: A review of the past and other stories, 15 (2015), 91-95.
  • «Σκέψεις για το Αρχείο», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 9.9.2017.
  • «Ο καταναλωτισμός ως απλήρωτη εργασία. Έξι σημειώσεις και ένα υστερόγραφο», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 4.11.2017.
  • «Το πανεπιστήμιο μετά την κρίση», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 2.6.2018.
  • «Ανθρωπόκαινος», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 29.12.2018.
  • «Ψευδοεπιστήμες και η ‘αποδόμηση του κοινωνικού μύθου της επιστήμης’» (με Λήδα Αρνέλλου, Γιάννη Κοντογιάννη και Δημήτρη Πετάκο), εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 24.3.2019.
  • «Τα όρια της επιστήμης», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 29.6.2019.
  • «Μετά», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 25.4.2020.
  • «Φόβος», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 11.7.2020.
  • «Επικοινωνία της Επιστήμης: Ένα νέο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του ΕΑΠ», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 24.10.2020.
  • «Εικονικότητα, Δυνητικότητα, Εργαλειακότητα: Στρατηγικές Διαχείρισης του Ψηφιακού Πολιτισμού», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 22.5.2021.
  • «Αντιεμβολιασταί», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 23.10.2021.
  • «Η Τεχνητή Νοημοσύνη στον δημόσιο διάλογο. Η χρησιμότητα μιας άχρηστης συζήτησης», εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 19.3.2022.
  • «Επιστήμη και Λογοτεχνία». Κριτική επισκόπηση του έργου Science and Literature (επιμέλεια Κώστας Ταμπάκης, Γιώργος Ν. Βλαχάκης και Ευαγγελία Χορδάκη), Αθήνα: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 2020. Εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 25.6.2022.
  • «Black Mirror: Πέρα από τη δυστοπία». Κριτική επισκόπηση του τόμου Black Mirror: Ο Μαύρος Καθρέφτης της Ψηφιακότητας (επιμέλεια Δέσποινα Καταπότη), Αθήνα: Καστανιώτης 2022. Εφημερίδα η Αυγή, ένθετο «Πρίσμα», 19.2.2023.
  • «Επιστήμη και Θρησκεία στο βασίλειο του Λόγου». Κριτική επισκόπηση του τόμου Peter Harrison, Οι Επικράτειες της Επιστήμης και της Θρησκείας (μετάφραση Δημήτρης Πετάκος), Ροπή, Θεσσαλονίκη 2023. Εφημερίδα Το Βήμα, 30.4.2023.
  • Μέλος της συντακτικής επιτροπής του ένθετου «Πρίσμα: Ένθετο για τις επιστήμες, την τεχνολογία και την κοινωνία» της εφημερίδας η Αυγή, όπου διατηρεί μόνιμη στήλη.

Εκπαιδευτικά συγγράμματα

  • Μέλος της συγγραφικής ομάδας του βιβλίου Αξιολόγηση των μαθητών της Γ’ Τάξης του Ενιαίου Λυκείου στο μάθημα Γενικής Παιδείας Ιστορία των Επιστημών και της Τεχνολογίας, ΥΠΕΠΘ, Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, Αθήνα 2000.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Νεύτων και Νευτωνισμός στην Ευρώπη του 18ου αιώνα» στον τόμο Κείμενα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών διδακτικό εγχειρίδιο για τη Θεματική Ενότητα «Επιστήμες της φύσης και του ανθρώπου στην Ευρώπη» του προγράμματος Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2008, 39-54.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Ο αριστοτελισμός στα χρόνια του Γαλιλαίου» στον συλλογικό τόμο Η δίκη του Γαλιλαίου, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Αθήνα 2011, 53-74.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Λογικός θετικισμός» στο Α. Μπαλτάς, Κ. Στεργιόπουλος (επιμ.), Φιλοσοφία και Επιστήμες στον εικοστό αιώνα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013, 229-251.
  • Μανώλης Πατηνιώτης, «Ψηφιακότητα και Πολιτισμός», Εκπαιδευτικό Υλικό για τη Θεματική Ενότητα «Τεχνοεπιστημονικός Πολιτισμός και Σύγχρονα Προβλήματα» του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Επικοινωνία της Επιστήμης, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 2022.

MISCELLANEA

Ιδρυτικό μέλος της ομάδας S.T.E.P. (Science and Technology in the European Periphery). Το S.T.E.P. είναι μια διεθνής ερευνητική ομάδα που ασχολείται με θέματα Ιστορίας της Επιστήμης και της Τεχνολογίας. Το κύριο αντικείμενό της είναι η μελέτη των διαδικασιών ανταλλαγής επιστημονικών γνώσεων μεταξύ κέντρου και περιφέρειας στον ευρωπαϊκό χώρο από το 16ο μέχρι το 19ο αιώνα. Το S.T.E.P. ιδρύθηκε το Μάιο του 1999 στην Βαρκελώνη και συγκεντρώνει ερευνητές από πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα της Δανίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, του Βελγίου και άλλων χωρών.