Category Archives: Science policy

Long Covid

Posted on by

ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ του Υπουργείου Υγείας της 26.7.2021: «Όσον αφορά τους αντιεμβολιαστές […] δεν είναι θέμα Ελευθερίας, ούτε Δημοκρατίας, ούτε η ελεύθερη έκφραση της άποψης οποιουδήποτε. Κάποιος ο οποίος είναι υγειονομικός είναι επιστήμονας. Είναι υποχρεωμένος, με βάση την ιατρική δεοντολογία και με βάση της νομοθεσία της Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά και σε οποιαδήποτε ευνομούμενη χώρα του κόσμου, να ακολουθεί διάφορους κανόνες. […] Η διαφορετική άποψη σε ένα επιστημονικό πεδίο που δεν είναι ούτε πολιτικό, δεν έχει κανένα έρεισμα, κανένα δημοκρατικό δικαίωμα ή ελευθερία έκφρασης. Είναι υποχρέωση του συνταγμένου οργάνου της Πολιτείας, είτε είναι Δημόσια Διοίκηση, είτε είναι Ιατρικοί Σύλλογοι να περιθωριοποιήσουν και να τιμωρήσουν τους γιατρούς.» Τάδε έφη Μάριος Θεμιστοκλέους, Γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

Σοβαρά, λοιπόν, στην επιστήμη δεν χωρούν διαφορετικές απόψεις! Υπάρχει μια εδραιωμένη αντίληψη για το πώς έχουν τα πράγματα, την οποία περιφρουρούν οι επιστημονικοί θεσμοί και τα όργανα της Πολιτείας και όποιος/α αποκλίνει από αυτή πρέπει να παταχθεί. Όλοι ξεφουρνίζουμε βλακείες στον προφορικό λόγο, σε συνεντεύξεις, στην προσπάθειά μας να απαντήσουμε δύσκολες ερωτήσεις κ.λπ. Εδώ, όμως, δεν πρόκειται περί αυτού. Πρόκειται για «συστημική» αντίληψη, η οποία έχει εκφραστεί κατ’ επανάληψη στο παρελθόν από τους διάφορους γιατρούς που λυμαίνονται τον τηλεοπτικό χρόνο παίζοντας τις Κασσάνδρες και διαπαιδαγωγώντας το κοινό στην «ορθή» επιστημονική πρακτική. Εξάλλου, όπως εύγλωττα σημειώνει ο Ιατρικός Σύλλογος Λάρισας, «ακόμη και εάν θεωρηθεί ότι η [αντιεμβολιάστρια] γιατρός [που κατηγορείται για παράβαση του κώδικα ιατρικής δεοντολογίας] εξέφρασε μια “άποψη”, αυτή έχει ξεχωριστή σημασία καθώς δύναται να επηρεάσει πολίτες “οι οποίοι δεν είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου” και δεν έχουν δυνατότητα να φιλτράρουν τον μεγάλο όγκο πληροφοριών που δέχονται καθημερινά στα ψηφιακά μέσα» (Καθημερινή 3.8.2021). Η επιστήμη απέναντι στους ιθαγενείς: Καλύτερα να μην τους μπερδεύουμε με πολλές πληροφορίες γιατί θα πάθουν σύγχυση!

Είναι σαφές ότι το πρόβλημα με τις απόψεις των ανθρώπων που αμφισβητούν την αναγκαιότητα χορήγησης των εμβολίων είναι περίπλοκο. Είναι, όμως, περίπλοκο γιατί κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να διακρίνει τους διαφορετικούς λόγους για τους οποίους διαφορετικές ομάδες ανθρώπων αντιδρούν στον εμβολιασμό. Είναι όλοι ψεκασμένοι· και όσοι δεν είναι, καλά θα κάνουν να μην δημοσιοποιούν τις διαφωνίες τους, γιατί η επιστήμη πρέπει να παρουσιάζεται στους αμύητους με ενιαίο πρόσωπο – το πρόσωπο της αδιαμφισβήτητης αλήθειας και αυθεντίας.

Αυτή η πανδημία θα μας αφήσει πολλά κουσούρια. Ένα από αυτά –όχι το μικρότερο– είναι μια σακατεμένη επιστήμη, ανίκανη να επωφεληθεί από τις επιστημονικές διαμάχες και τον οργανωμένο σκεπτικισμό που αποτέλεσαν το έμβλημά της από τα χρόνια της Επιστημονικής Επανάστασης. Η επιστήμη μολύνθηκε από τον SARS-CoV-2 όπως μολύνθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Μόνο που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η νόσηση δεν φαίνεται να της πρόσφερε ικανοποιητική ανοσοποίηση απέναντι στη διανοητική αλαζονεία, την αυταρχικότητα και τον πατερναλισμό.

Δημοσιεύτηκε στο Πρίσμα αρ. 117, στις 25 Σεπτεμβρίου 2021.

Δέλτα, όπως Δημοσιογραφία

Posted on by

Δεν το ρωτήσαμε ποτέ μέχρι σήμερα: Τι ρόλο έπαιξε η δημοσιογραφία στην αντιμετώπιση της πανδημίας; Και δεν το ρωτήσαμε γιατί η απάντηση μοιάζει προφανής: Συνέβαλε αποφασιστικά, αφενός στην ενημέρωση «του κόσμου» και, αφετέρου, στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης που διακινούν διάφορες ομάδες ανεύθυνων «αρνητών». Ο Τύπος έπαιξε τον ρόλο του ως πυλώνας της Δημοκρατίας και ήρθη με αυτοθυσία στο ύψος των περιστάσεων, προκειμένου να υπερασπιστεί το κοινό καλό και το δημόσιο συμφέρον (το τελευταίο αφορά τον ανελαστικά χαμηλό αριθμό των νοσοκομειακών κλινών). Φυσικά, στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης έδωσε χώρο και σε κάποιες φωνές που κινούνταν αντίθετα στο ρεύμα αλλά, λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης, η έμφαση δόθηκε στην ομόφωνη και αδιαμφισβήτητα έγκυρη γνώμη των ειδικών που ανέλαβαν (με εκ των προτέρων υπεσχημένη ασυλία) να λάβουν τις κρίσιμες αποφάσεις για τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης.

ΔΥΣΤΥΧΩΣ, η πραγματικότητα απέχει πολύ από αυτή την ειδυλλιακή περιγραφή. Οι δύο πυλώνες στους οποίους στηρίχτηκαν τα ελληνικά, τουλάχιστον, ΜΜΕ δεν είναι η υπεύθυνη ενημέρωση και ο έλεγχος της παραπληροφόρησης, αλλά η προχειρότητα και η χειριστικότητα. Όπως συνέβη και στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης, οι φορείς της «έγκυρης ενημέρωσης» παρήγαγαν πολύ περισσότερα fake news από αυτούς που (ορθά) κατηγορούνται ως διακινητές πλαστών ειδήσεων. Η συντριπτική πλειονότητα των ειδήσεων που διακινήθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας ήταν κατά λέξη αναπαραγωγή ανακοινώσεων, τηλεοπτικών δηλώσεων και δελτίων τύπου, από ανθρώπους που αδυνατούσαν να καταλάβουν το περιεχόμενό τους, πόσο μάλλον να ελέγξουν την εγκυρότητά τους και να αρθρώσουν κριτικό λόγο, όπως θα όφειλε να κάνει κάθε σοβαρός/ή δημοσιογράφος. Καμία πραγματική επιστημονική ενημέρωση (την criοποία, εξάλλου, ούτε οι επιτροπές και οι μεγαλόσχημες περσόνες των μίντια παρείχαν) και καμιά προσπάθεια να προσφέρουν «στον κόσμο» τα εργαλεία να κατανοήσει, να κρίνει και να αποφασίσει. Ανορθόγραφες, ασύντακτες, ασυνάρτητες, αποσπασματικές και ατεκμηρίωτες αναφορές που ψάρευαν από την καθημερινή ενημέρωση των συντακτών ή μετέφραζαν όπως όπως από ξένα έντυπα ήταν το μόνο που είχαν να προσφέρουν οι δημοσιογράφοι στους πολίτες που αγωνίζονταν να επαναπροσδιορίσουν το νόημα της Δημοκρατίας σε συνθήκες κρίσης.

Και για όσες και όσους επέμεναν να εκτεθούν στην επισφάλεια της κριτικής σκέψης επιστρατευόταν χωρίς δισταγμό ο εκφοβισμός της απόκλισης από την κανονικότητα. Η έκτακτη συνθήκη δεν μας επιτρέπει να αποκλίνουμε από τα «συνετά» πρότυπα διαβίωσης, ούτε καν να διανοηθούμε κάτι τέτοιο. There is no alternative! Όποιος/α εγείρει αντιρρήσεις σε συνθήκες πανδημίας είναι «εχθρός του λαού» και κατατάσσεται με συνοπτικές διαδικασίες στους «αρνητές». Εξάλλου, ο ένας λόγος των ειδικών είναι πολύ πιο διαχειρίσιμος και αποτελεσματικός από την πολυ-λογία και την αμφιταλάντευση της Δημοκρατίας!

Η πανδημία του κορωνοϊού, αργά ή γρήγορα θα υποχωρήσει· η απειλή για τη Δημοκρατίας, όμως, θα παραμείνει και θα συνεχίσει να υποθάλπεται από μια σοβαρά νοσούσα δημοσιογραφία.

Καλό καλοκαίρι!

Δημοσιεύτηκε στο Πρίσμα αρ. 115, στις 31 Ιουλίου 2021.

Στρατηγικές διαχείρισης του Ψηφιακού Πολιτισμού

Posted on by

Εικονικότητα, Δυνητικότητα, Εργαλειακότητα

ΕΧΟΥΜΕ ΣΥΝΗΘΙΣΕΙ να θεωρούμε ότι το ψηφιακό είναι κάτι λιγότερο από το αναλογικό. Σύμφωνα με την κοινή αντίληψη, όταν ψηφιοποιούμε κάτι το κατακερματίζουμε, το μετατρέπουμε σε 0 και 1 κι έτσι χάνουμε κάτι από τη «φύση» του. Για παράδειγμα, όταν μεταβαίνουμε από το βινύλιο στον ψηφιακό ήχο, θεωρούμε ότι κάτι χάνεται – αδιόρατο ίσως, αλλά πάντως ουσιώδες. Κάτι χάνεται και κάτι φτιάχνεται. Οι ψηφιακές οντότητες μοιάζουν με το δημιούργημα του Frankenstein. Όπως ο Frankenstein κατασκευάζει μια «ψηφιακή», συγκολλημένη οντότητα που στερείται πραγματικής ανθρώπινης ζωής, έτσι και τα αντικείμενα του ψηφιακού κόσμου στερούνται «φυσικότητας». Η φυσικότητα διαρρέει από τα χάσματα που υπάρχουν ανάμεσα στα 0 και τα 1 που τα συνθέτουν.

Continue reading →