ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ κομμάτι της μεσαιωνικής γραμματείας που οι μελετητές δυσκολεύονται πολύ να αποκρυπτογραφήσουν. Ο λόγος είναι ότι αδυνατούν να καταλάβουν αν οι συγγραφείς μιλούν κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Ωστόσο, τα σχετικά κείμενα χαρακτηρίζονται από σαφήνεια και ακρίβεια, πράγμα που κάνει πολλούς μελετητές να θεωρούν ότι οι θεολόγοι που τα συνέγραψαν είχαν άμεση εμπειρία του θέματος. Είτε επειδή συνόδεψαν τον Δάντη στο ταξίδι του είτε (το πιθανότερο) επειδή είχαν πραγματοποιηθεί και άλλα ταξίδια στην Κόλαση, πριν επιχειρήσει το δικό του ο Δάντης.

Τα κείμενα μιλούν για τα επίπεδα της Κόλασης. Η έκταση και η διεξοδικότητα των περιγραφών κάνει αδύνατη ακόμα και τη συνοπτική παρουσίασή τους εδώ. Θα περιοριστούμε στην παρουσίαση ενός από αυτά τα επίπεδα, επειδή συνδέεται με την επικαιρότητα. Πρόκειται για το επίπεδο των «parvorum peccatorum», το επίπεδο στο οποίο οδηγούνται όσοι έχουν διαπράξει μικρής σημασίας αμαρτήματα, τα οποία όμως αυξάνουν επικίνδυνα την εντροπία κάποιου από τα σύμπαντα στα οποία μοιράζεται η ανθρώπινη ύπαρξη (υλικού, γλωσσικού ή αισθητικού). Οι κύριες κατηγορίες των αμαρτωλών που οδηγούνται εκεί είναι οι ακόλουθες:

ΟΣΟΙ πιέζουν την οδοντόκρεμα από τη μέση και αφήνουν τσαλακωμένο το σωληνάριο στον νιπτήρα του μπάνιου. Όσοι χρησιμοποιούν το «επικοινωνώ» ως μεταβατικό ρήμα («να σου επικοινωνήσω ένα μήνυμα»). Όσοι κρατούν πολλά παράθυρα ανοιχτά στον browser (ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός είναι τρία και μάλιστα ένα από αυτά πρέπει να είναι η υπηρεσία αλληλογραφίας). Όσοι εμφανίζονται στο Skype από τα μάτια και πάνω, αφήνοντας να κυριαρχεί στο κάδρο ένας άδειος τοίχος ή το θλιβερό καδράκι που κρέμεται σε αυτόν. Ο Γούντι Άλεν τοποθετεί εκεί και όσους αντικαθιστούν τα ξύλινα κουφώματα με προφίλ αλουμινίου, αλλά για το συγκεκριμένο θέμα υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ των μεσαιωνικών λογίων. Όπως συμβαίνει με όλες τις αμαρτίες, οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι οδηγούνται στην Κόλαση είναι δύο. Αφενός, επειδή διαπράττουν κάτι κακό· αφετέρου, επειδή έχουν ευθύνη για την πράξη τους. Ενώ γνωρίζουν, δηλαδή, ότι η συγκεκριμένη πράξη φέρνει το σύμπαν πλησιέστερα στον θερμικό του θάνατο, δεν μπορούν να αντισταθούν στην επιθυμία να την εκτελέσουν.

Ως γνωστόν, ο Μεσαίωνας ήταν η εποχή των επιδημιών. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, που σε κάποια χειρόγραφα βρέθηκαν αναφορές και σε όσους σε καιρούς καραντίνας μολύνονταν από θανατηφόρους μικροοργανισμούς. Κάτοικοι ολόκληρων περιοχών τιμωρούνταν παραδειγματικά με κατ’ οίκον περιορισμό και δημόσια διαπόμπευση επειδή οι συγκεκριμένες περιοχές παρουσίαζαν αυξημένο αριθμό κρουσμάτων. Η διασπορά των παθογόνων οργανισμών θεωρήθηκε αποτέλεσμα της ανεύθυνης συμπεριφοράς τους (είναι γνωστά τα ξέφρενα μεσαιωνικά rave πάρτι) και της πλημμελούς εφαρμογής των υγειονομικών κανόνων. Οι άνθρωποι αυτοί αποτελούν τώρα μόνιμους κατοίκους του parvorum peccatorum, περιμένοντας χαιρέκακα να υποδεχτούν όλους εκείνους που σε μελλοντικούς χρόνους θα ασθενήσουν και θα πεθάνουν με δική τους ευθύνη, επιβαρύνοντας άσκοπα το σύστημα υγείας και υπονομεύοντας την υπακοή του πληθυσμού στις Αρχές.

Δημοσιεύτηκε στο Πρίσμα αρ. 101, στις 16 Ιανουαρίου 2021.

IMAGE CREDIT: Hieronymus Bosch, ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΤΩΝ ΓΗΙΝΩΝ ΑΠΟΛΑΥΣΕΩΝ, 1480-90.